Gösterişçi Tüketim Kavramı
Gösterişçi tüketim kavramı ilk olarak ünlü eknomist ve sosyolog Thorstein Veblen tarafından ortaya atılmıştır. Gösterişçi tüketim, bir bireyin toplumsal statüsünü ya da ekonomik gücünü yansıtmak amacıyla gerçekleştirdiği tüketim tarzıdır. Gösterişçi tüketim tüketim statü temsili olma özelliği sebebiyle bazı kaynaklarda “sembolik tüketim” olarak da adlandırılmaktadır. Bu tüketim kavramı, sanayi devrimi sonrasında ortaya çıkan burjuva sınıfının tüketim biçimini tanımlamak amacıyla ortaya çıkarılmış bir kavramdır.
Veblen bu tüketime kalıbına sahip bireylerin mal ve hizmet tüketimini ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla değil, toplumsal statüde değerini arttırmak amacıyla gerçekleştirdiklerini ifade etmiştir. Bu tüketime özenen kişisel kendilerini sosyal çevrelerine üst sınava ait bireylermiş gibi göstermeyi istemektedir. Gösterişçi tüketim ürünlerinin fiyatlaması da bazı yönleriyle farklılaşmaktadır. Gösterişçi tüketim tarzına hitap eden ürünlerin işletmeler tarafından ederinden fazla fiyatlandırıldığı gözlemlenmektedir.
Gösterişçi tüketiminin temellerinin hedonizme dayandığı söylenebilir. Veblen bireylerin mal ya da hizmetleri sadece biyolojik ihtiyaçlarını karşılamak için gerçekleştirmediklerini öne sürmektedir. Veblen’e göre bireyler tüketim yaparak psikolojik ihtiyaçlarını da karşılamaktadır. Bireyler lüks ve pahalı ürünler satın alarak bu psikolojik ihtiyaçlarını karşılamakta ve toplum içerisindeki sosyal statülerini göstermektedir. Bireyler gösterişçi tüketim ürünlerini satın alarak Özellikle 1980’lerden sonra küreselleşmenin hızlanması, bir ürünün dünyanın tüm ülkelerine yayılma hızının artması gibi unsurlar gösterişçi tüketim tarzının yaygınlaşmasına neden olmuştur.
Gösterişçi tüketime verilebilecek en güzel örneklerden biri, günlük yaşantımızda sıkça karşılaştığımız gelir düzeyi düşük olmasına rağmen lüks cep telefonlara sahip bireylerdir. Bu bireyler, belki birkaç aylık maaşlarına denk gelebilecek fiyata sahip telefonları satın alarak psikolojik ihtiyaçlarını karşıladıklarını ve toplum içerisinde statülerini yükselttiklerini düşünmektedirler.
