- Planlı Davranış Teorisi (PDT), birey davranışlarını açıklamaya çalışan sosyal psikoloji temelli bir teoridir.
- Ajzen tarafından 1991 yılında geliştirilmiştir.
- PDT’nin tanıtımının yapıldığı makale günümüzde 73 bin atıf sayısına ulaşmıştır. Bu durum teorinin ne boyutta yaygın kullanıldığını göstermektedir.
- Birey davranışının öncüllerini belirlemeyi amaçlamaktadır.
- PDT, Gerekçeli Eylem Teorisi (GET) temelinde geliştirilmiştir. GET’te olduğu gibi birey davranışını belirleyen temel değişken niyettir.
- Niyetin belirleyicileri ise; tutum, subjektif normlar ve algılanan davranışsal kontroldür.
- PDT’nin bileşenleri ve bileşenler arasındaki ilişkiler şu şekildedir:
- GET’e yönelik en büyük eleştiri ve teorinin kısıtı yalnızca bilinçli davranışları açıklamaya yönelik olmasıydı.
- PDT, davranışın belirleyicilerinden biri olarak “algılanan davranışsal kontrol” değişkenini ekleyerek bu kısıtı aşmıştır.
- Yani, PDT ile “kasti olmayan” , “bilinçsiz” davranışlara da açıklama getirilmeye çalışılmıştır.
- Algılanan davranışsal kontrol bileşeniyle, davranışın gerçekleşmesinde sahip olunan kaynaklar ve fırsatlar gibi bireyin kontrolünün sınırlı olduğu irade dışı unsurların da etkisi olduğunu belirtmektedir.
- Birey ne kadar fazla kaynak ve fırsat sahip ve az sayıda engel varsa, davranış üzerinde kontrolü o kadar büyük olacaktır.
- Niyeti belirlemede tutum, subjektif normlar ve algılanan davranışsal kontrol faktörlerinin tümü etkileyici olabileceği gibi davranışın doğasına göre faktörlerden sadece birkaçı da belirleyici olabilir.
Planlı Davranış Teorisi (Theory of Planned Behavior)
Okuma süresi 2 dakika
